Viện Địa lý được thành lập theo Quyết định số 24/CP ngày 22/05/1993 của Chính phủ và Quyết định số 19/KHCNQG/QĐ ngày 19/06/1993 của Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia nay là Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Theo Quyết định số 206/QĐ-VHL ngày 25/2/2013 của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ban hành Quy chế Tổ chức và hoạt động của Viện Địa lý, Viện Địa lý có chức năng và nhiệm vụ như sau:
1. Nghiên cứu cơ bản qui luật và quá trình địa lý tự nhiên; đặc trưng địa lý tài nguyên và môi trường; nghiên cứu cơ bản về phương pháp địa lý học;
2. Đánh giá tổng hợp, điều tra cơ bản điều kiện, tài nguyên tự nhiên, tài nguyên nhân văn và môi trường;
3. Nghiên cứu cơ bản địa lý kinh tế, xã hội, nhân văn và những tác động của quá trình toàn cầu hóa;
4. Nghiên cứu dự báo, cảnh báo thiên tai và các biến động môi trường địa lý do tác động của con người và của quá trình biến đổi khí hậu toàn cầu;
5. Nghiên cứu ứng dụng và nghiên cứu triển khai các thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực địa lý; thẩm định, tư vấn, đánh giá tác môi trường các công trình dân sinh, kinh tế - xã hội;
6. Tổ chức thực hiện dịch vụ khoa học, công nghệ trong lĩnh vực địa lý và các lĩnh vực khác có liên quan;
7. Tổ chức đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ có trình độ cao trong lĩnh vực địa lý và các lĩnh vực khác có liên quan;
8. Hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, đào tạo địa lý và các lĩnh vực khác có liên quan;
9. Quản lý về tổ chức, bộ máy; quản lý và sử dụng cán bộ, công chức, viên chức của đơn vị theo qui định của Nhà nước và của Viện Khoa học và công nghệ Việt Nam;
10. Quản lý về tài chính, tài sản của đơn vị theo qui định của Nhà nước;
11. Thực hiện các nhiệm vụ khác do Chủ tịch Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam giao.
Ban lãnh đạo:
Viện trưởng: TS. Đào Đình Châm
Phó viện trưởng:
PGS.TS. Phạm Quang Vinh
PGS.TS. Uông Đình Khanh
Hội đồng khoa học nhiệm kỳ 2016-2018:
Chủ tịch hội đồng: PGS. TS. Nguyễn Đình Dương
Phó Chủ tịch hội đồng: TS. Uông Đình Khanh
Thư ký: TS. Phan Thị Thanh Hằng
Các thành viên:
GS. TSKH. Phạm Hoàng Hải, PGS. TSKH. Nguyễn Văn Cư, PGS. TS. Lại Vĩnh Cẩm, PGS. TS. Nguyễn Đình Dương, PGS. TS. Uông Đình Khanh, PGS. TS. Phạm Quang Vinh, TS. Đào Đình Châm, TS. Lưu Thế Anh, TS. Nguyễn Mạnh Hà, TS. Phan Thị Thanh Hằng, TS. Nguyễn Thanh Hoàn, TS. Lê Thị Thu Hiền, TS. Lê Văn Hương, TS. Lê Thị Thanh Tâm, TS. Hoàng Lưu Thu Thủy, TS. Phạm Thế Vĩnh, PGS. TS. Đặng Xuân Phong.
Các phòng chuyên môn:
Phòng Địa lý Biển và Hải đảo
Phòng Tài nguyên nước mặt
Phòng Tài nguyên nước dưới đất
Phòng Địa lý Khí hậu
Phòng Địa lý Sinh vật
Phòng Môi trường Địa lý
Phòng Sinh thái cảnh quan
Phòng Địa mạo - Địa động lực
Phòng Địa lý Kinh tế - Xã hội và Nhân văn
Phòng Nghiên cứu và Xử lý Thông tin Môi trường
Phòng Địa lý Thổ nhưỡng và Tài nguyên đất
Phòng Viễn thám - Bản đồ và Hệ thông tin Địa lý
Phòng Phân tích Thí nghiệm tổng hợp Địa lý
Trạm Nghiên cứu Tổng hợp TN & MT miền Trung
Trạm Quan trắc nghiên cứu địa lý và môi trường đồng bằng bắc bộ
Lực lượng cán bộ:
Hiện tại, Viện Địa lý có 126 cán bộ. Trong đó, chất lượng cán bộ trong biên chế gồm 02 GS., 05 PGS, 02 TSKH; 20 TS; 39 ThS; 29 CN và KS; Số lượng cán bộ hợp đồng gồm 7 ThS, 17 CN và KS, 8 lao động khác.
Các hướng nghiên cứu chính của Viện:
1. Hướng điều tra cơ bản, đánh giá tài nguyên phục vụ phát triển KT-XH, sử dụng hợp lý lãnh thổ nhằm mục đích phát triển bền vững.
2. Hướng bảo vệ môi trường và phòng tránh giảm nhẹ thiên tai.
3. Hướng triển khai ứng dụng KHCN trong nghiên cứu địa lý.
Những thành công chính:
Năm 2003: Huân chương Lao động hạng Nhì
Năm 2005: Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học Công nghệ.
Năm 2008: Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Huân chương Lao động hạng Nhất
Năm 2012: Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì những thành tích xuất sắc mà Viện đã đạt được trong các năm từ 2009 đến 2011.
Năm 2017: Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì những thành tích xuất sắc mà Viện đã đạt được.
Ngoài ra, còn được trao nhiều thưởng khác như: giải VIFOTECH, bằng Sáng tạo Khoa học và Công nghệ, các giải thưởng cá nhân cho nhiều nhà khoa học trong Viện...
