Theo điều lệ, Viện Môi trường và Phát triển Bền vững có 3 nhiệm vụ:
1/ Tiến hành các hoạt động giáo dục và đào tạo, nghiên cứu triển khai;
2/ Tư vấn khoa học và công nghệ về môi trường và phát triển bền vững;
3/ Phản biện xã hội các chương trình, dự án phát triển của nhà nước và các doanh nghiệp.
Viện thực hiện các nhiệm vụ nói trên thông qua 5 loại hình hoạt động:
1/ Nghiên cứu và triển khai các đề tài khoa học và công nghệ phục vụ nhiệm vụ BVMT, phát triển KTXH một cách bền vững.
2/ Tiến hành các hoạt động giáo dục, đào tạo, phổ biến kiến thức và thông tin, nâng cao nhận thức về môi trường và phát triển bền vững (PTBV) phục vụ các cơ quan quản lý của Nhà nước, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu, các trường, các tổ chức xã hội và các cộng đồng nhân dân.
3/ Tư vấn về chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch triển khai các biện pháp kỹ thuật và công nghệ về sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ, hồi phục, cải thiện chất lượng môi trường.
4/ Đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC), đánh giá tác động môi trường (ĐTM) các chiến lược/quy hoạch/kế hoạch và các dự án phát triển KTXH. Đánh giá hiện trạng môi trường và đề xuất giải pháp xử lý ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường tại các địa phương, khu công nghiệp, nhà máy, vùng nông nghiệp, công trình xây dựng.
5/ Hợp tác với các cơ quan ở trong nước, nước ngoài và tổ chức quốc tế theo các chương trình, đề tài, dự án nghiên cứu, triển khai, theo các thỏa thuận và hợp đồng song phương hoặc đa phương về BVMT và PTBV.
